Τα καλύτερα του 2007
Μετά από αρκετούς μήνες ξαναγράφω στο μπλογκ για πολύ συγκεκριμένους λόγους: Πρώτος και σημαντικότερος, αφού κλείνει η χρονιά είπα να τηρήσω την παράδοση και να μην σπάσω τον κύκλο των ανασκοπήσεων με τα καλύτερα της χρονιάς που φεύγει. Δεύτερος λόγος, ότι παρότι το μπλογκ είναι σε ’’ύπνωση’’ εδώ και μήνες υπάρχουν πάνω από εκατό επισκέψεις καθημερινά (τι διαβάζουν δεν το ξέρω αλλά οφείλω να τους τιμήσω με κάτι φρέσκο…). Τρίτος λόγος: Στις ανασκοπήσεις των σεβαστών κριτικών μας αυτές τις μέρες θα διαβάσουμε τα συνηθισμένα για τη…μέτρια παραγωγή, το τέλμα της ελληνικής λογοτεχνίας και όλα τα γνωστά κλισέ που επιστρατεύουν για να καλύψουν την αδυναμία ή την αδιαφορία τους να ανακαλύψουν οτιδήποτε νέο κυκλοφορεί.
Αποστασιοποιημένος από το μπλογκ εδώ και μήνες το γράφω με σιγουριά: Ποτέ άλλοτε τα τελευταία 20-25 χρόνια η Ελλάδα δεν είχε τόσους πολλούς και καλούς συγγραφείς για κάθε αναγνωστικό γούστο και επίπεδο.
Τα υπόλοιπα είναι για λαϊκή κατανάλωση ή για συντεχνιακό κουβεντολόι μη αναγνωστών. Αρχίζω από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς σε αντίστροφη σειρά και με ένα πολύ μικρό σχόλιο για κάθε βιβλίο ξεχωριστά:
- 10- Ο δαιμονιστής, Αύγουστος Κορτώ (εκδόσεις Καστανιώτη): Δεν θα έλεγα τυπικός Κορτώ αλλά ο καλύτερος Κορτώ των τελευταίων ετών σε ένα προκλητικό βιβλίο.
- 9. Μικρός δακτύλιος Κώστας Κατσουλάρης (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα): Με διαφορετικό ύφος και θέμα από τον εξαιρετικό ’’Αντίπαλο’’ (την προηγούμενη δουλειά του) αλλά και μια ’’διαφορετική’’ ματιά στην πόλη και τους ανθρώπους της.
- 8. Πυθαγόρεια εγκλήματα, Τεύκρος Μιχαηλίδης (εκδόσεις Πόλις): Είναι βιβλίο που εκδόθηκε το 2006 αλλά το διάβασα και το σχολίασα στο μπλογκ μέσα στο 2007.
- 7. Η μανία με την άνοιξη, Άρης Μαραγκόπουλος (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα): Το πιο πολιτικό βιβλίο της χρονιάς με τον Μαραγκόπουλο να επιστρέφει στις κλασικές φόρμες γραφής. Η παρουσία της Φλώρας (του Τσίρκα) δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις.
- 6. Του φιδιού το γάλα, Γιάννης Ξανθούλης (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα): Είμαι σταθερός αναγνώστης του Ξανθούλη. Δεν είναι το καλύτερο του αλλά είναι Ξανθούλης και για μένα αυτό τα λέει όλα.
- 5. Η γυναίκα που πετάει. Μένης Κουμανταρέας (εκδόσεις Κέδρος): Κλασικός Κουμανταρέας με όλη τη μαστοριά του στη σύντομη γραφή.
- 4. Ουαλικό λεξικό του σεξ, Νίκος Πλατής (εκδόσεις Κέδρος): Το ξέρω ότι δεν είναι μυθιστόρημα ή διήγημα αλλά διαβάζεται σαν….μυθιστόρημα και όχι σαν λεξικό. Απολαυστική γραφή, απίστευτης έκτασης έρευνα και γενικά μια δουλειά που αξίζει κάποιας επιβράβευσης για την πρωτοτυπία της!
- 3. μ.Χ., Βασίλης Αλεξάκης (εκδόσεις Εξάντας): Βραβευμένο ς στη Γαλλία τολμάει να αγγίξει το θρησκευτικό άβατο χωρίς όμως τις συνήθειες συγγραφικές παρωπίδες η εμμονές.
- 2. Το μονοπάτι στη θάλασσα, Αντώνης Σουρούνης (εκδόσεις Καστανιώτη): Το μοναδικό βιβλίο που συμφώνησαν σχεδόν όλα τα βραβεία και όλες οι επιτροπές. Κατάθεση ψυχής υμνήθηκε δίκαια.
- 1. Τι είδε η γυναίκα του Λωτ; Ιωάννα Μπουραζοπούλου (εκδόσεις Καστανιώτη): Την μάθαμε χάρη στην επιμονή της Λώρης Κέζα και αν δεν είχε συμβεί αυτό ίσως περνούσε απαρατήρητη για πολλά ακόμη βιβλία. Από τις σπάνιες περιπτώσεις συγγραφέων που δημιουργεί δικό της σύμπαν και δεν το έκανε μόνο στο συγκεκριμένο βιβλίο αλλά και στα δύο προηγούμενα της (όποιος τα διαβάσει θα το διαπιστώσει)!
Ότι καλύτερο έχει να επιδείξει σήμερα το ’’νέο αίμα’’ της γραφής και η τρανή απόδειξη ότι κυκλοφορούν ταλέντα γραφής στην Ελλάδα. Θυμίζω ότι πέρυσι στην πρώτη θέση για τα καλύτερα βιβλία του 2006 υπήρχαν τέσσερα βιβλία: ’’Writtersland, το νησί των συγγραφέων’’ (Νίκος Βλαντής, εκδόσεις Κέδρος), Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου (Γιώργος Σκαμπαρδώνης, εκδόσεις Κέδρος), Φάδερ ημών (Μάνος Βουράκης, εκδόσεις Ωκεανίδα), Ταξίδι στη λευκή θάλασσα (Βλάσης Τρεχλής, εκδόσεις Αρμός).
Δέκα βιβλία που δεν θα βρείτε στα ευπώλητα αλλά αξίζουν τον κόπο (Τα αδικημένα βιβλία του 2007, με την επιφύλαξη ότι ορισμένα βιβλία κυκλοφόρησαν τους τελευταίους 2-3 μήνες άρα έχουν πιθανότητες να διαγράψουν μια καλή πορεία):
- 10. Αληθινή αγάπη και άλλες ιστορίες, Γιάννης Παλαβός (Intro Books). Τον ανακαλύψαμε χάρη σε μια νουβέλα του που υπήρχε σε μπλογκ πριν από μερικούς μήνες. Η πρώτη συλλογή διηγημάτων του έδειξε ότι διαθέτει τα προσόντα να κάνει μια καλή λογοτεχνική πορεία.
- 9. Ο διστιχηζμένος κομονιστής, Δημήτρης Μπατσιούλας (εκδόσεις Μπατσιούλας Ν. και Σ.): Χαρτογραφημένη ιστορία της Μακεδονίας την εποχή της Βουλγαρικής κατοχής και ένα έντιμο (πολιτικά) βιβλίο που αποδίδει ισόποσα και ισομερώς ιστορικές ευθύνες. Προϊόν σημαντικής έρευνας αλλά και με υπόθυεση που διαβάζεται αυτόνομα.
- 8. Το συγκρότημα, Αντώνης Τουρκογιώργης (εκδόσεις Ιανός): Δεν αξίζει μόνο για όσους μεγαλώσαμε με τους Socrates drunk the conium αλλά και γιατί ένας από τους καλύτερους έλληνες ροκ κιθαρίστες αποδεικνύεται ταλέντο γραφής και ύφους.
- 7. Η νύχτα της λευκής παπαρούνας, Κώστας Μίσσιος (εκδόσεις Διόπτρα): Κι’ όμως και στην Ελλάδα γράφονται αξιοπρόσεκτες ιστορίες μυστηρίου και μάλιστα από ένα πρωτοεμφανιζόμενο. Παράλληλα και η καλύτερη δουλειά πρωτοεμφανιζόμενου για τη χρονιά που τελειώνει.
- 6. Το άλλο μισό μου πορτοκάλι, Λευτέρης Μαυρόπουλος (εκδόσεις ’Ινδικτος). Ο βορειοελλαδίτης συγγραφέας καταγράφει με υπέροχο τρόπο ένα μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Δεν τον είχα ανακαλύψει αλλά διαβάζοντας την πρόσφατη δουλειά του ανέτρεξα και στην προηγούμενη (Ο θανατοναύτης) που επίσης είναι δυνατό δείγμα γραφής.
- 5. Αυτό που σου ξεφεύγει, Πολυχρόνης Κουτσάκης (εκδόσεις Μίνωας): Οι κριτικοί συνεχίζουν να τον…αγνοούν. Βραβεύτηκε πρόσφατα για θεατρικό του έργο, διαπρέπει στο εξωτερικό αλλά οι ντόπιοι λογοτεχνικοί κύκλοι τον γνωρίζουν ελάχιστα για να μην πω καθόλου. Πέραν των υπολοίπων η νέα του δουλειά διαθέτει κάτι που...ξεφεύγει ή λείπει από την πλειοψηφία των ελλήνων συγγραφέων: Απλό ατόφιο χιούμορ.
- 4. Αμανίτα Μουσκάρια, Παύλος Μεθενίτης (εκδόσεις Καστανιώτης): Δειλά-δειλά τον ανακάλυψαν οι κριτικοί αλλά όχι και η μεγάλη μάζα των αναγνωστών. Στο δεύτερο βιβλίο του (παρότι δεν ξεπέρασε τον αριστουργηματικό πρωτόλειο ΄’Άλλο’’ του) καταθέτει μια δουλειά με ξεχωριστό ύφος γραφής, εξαιρετική χρήση της ελληνικής γλώσσας και ξεδιπλώνει μια παράξενη ιστορία από την εποχή του εμφυλίου.
- 3. Μπλε καστόρινα παπούτσια, Θανάσης Σκρουμπέλος (εκδόσεις Τόπος). Ο συγγραφέας γνωστός, ο εκδοτικός οίκος καινούργιος. Βιβλίο ατμοσφαιρικό με καλό γράψιμο και ύφος που κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη αράδα. Μια από τις καλύτερες λογοτεχνικές αποτυπώσεις των ’’βρώμικων χρόνων’’ και των γεγονότων (κόκκινη προβιά, προβοκάτσια στον Γοργοπόταμο) που άνοιξαν την πόρτα στη δικτατορία με soundtrack το ροκ του Πρίσλεϊ. Αν δεν είχε προηγηθεί το βιβλίο του Σκαμπαρδώνη θα ήταν η καλύτερη ίσως ’’εικονογράφηση’’ του λούμπεν παρακράτους. Παρότι ο Σκρουμπέλος τείνει να γίνει ’’μονοθεματικός’’ είναι ένα θέμα που το χειρίζεται και το παρουσιάζει άψογα.
- 2. Live wire, Η ευαγής επανόρθωση, Ρέννος Οιχαλιώτης, Πέτρος Στεφανέας (εκδόσεις Γαβριηλίδης). Άλλο ένα βιβλίο του 2006 που πέρασε απαρατήρητο. Απάντηση σε όσους γκρινιάζουν ότι η ελληνική λογοτεχνία είναι εγκιβωτισμένη στο τρίγωνο Ομόνοια-Σύνταγμα-Κολωνάκι! Παγκοσμιοποίηση, ακτιβισμός, μοντέρνες τεχνολογίες σε ένα μυθιστόρημα που τυπικά φέρνει πάνω του την ετικέτα του αστυνομικού αλλά είναι πολύ περισσότερα. Γραμμένο σε άλλη γλώσσα θα ήταν πανευρωπαϊκό μπεστ σέλερ.
- 1. Τα μελένια λεμόνια, Η διαθήκη των γκαβλωμένων ανθρώπων, Θανάσης Τριαρίδης (εκδόσεις Τυπωθήτω): Ήταν αναμενόμενο ότι οι κριτικοί θα έδειχναν μουδιασμένοι απέναντι στην εικονοκλαστική δουλειά του ακτιβιστή από τη Θεσσαλονίκη και προτίμησαν τη λύση της....σιωπής. Έργο που σε άλλη χώρα θα τροφοδοτούσε συζητήσεις, αναλύσεις, διαφωνίες. Στην Ελλάδα καταδικασμένο θύμα του μεσαιωνικού λογοτεχνικού σκοταδισμού. Παρότι υπάρχουν δεκάδες σημεία του που διαφωνώ είναι μια σπάνια δουλειά.
Θυμίζω ότι τα αντίστοιχα ’’αδικημένα βιβλία ήταν για το 2006 το ’’Ταξίδι στη λευκή θάλασσα’’ του Βλάση Τρεχλή (εκδόσεις Αρμός) και για το 2005 οι ΄΄’Ακροβάτες του χρόνου’’ του Πολυχρόνη Κουτσάκη. Υπάρχει και η λίστα με τα ευπώλητα της χρονιάς που ήταν κατώτερα του θορύβου που δημιούργησαν. Διάλεξα πέντε βιβλία και εξηγώ τους λόγους:
- 5. Πάρτι γενεθλίων, Πάνος Καρνέζης (εκδόσεις Λιβάνη): Δημιούργησε τεράστιες προσδοκίες με τις υποδειγματικές ’’Μικρές Ατιμίες’’ πριν από μερικά χρόνια αλλά ούτε ο Λαβύρινθος, ούτε η συγκεκριμένη δουλειά του τις επιβεβαίωσαν.
- 4. Κινέζικα κουτιά, Σώτη Τριανταφύλλου (εκδόσεις Πατάκη): Η Σώτη σε ελεύθερη πτώση έμπνευσης. Ένα βιβλίο που θα μπορούσε να είναι σπουδαίο αλλά τελικά αποδείχθηκε ’’κινέζικο κουτί’’.
- 3. Αλδεβαράν, Παύλος Μάτεσις (εκδόσεις Καστανιώτη): Μουδιασμένη συνέχεια του ’’Μύρτου’’. Τη διασώζει μόνο η υποδειγματική ικανότητα γραφής του συγγραφέα αλλά δεν φτάνει.
- 2. Σουέλ, Ιωάννα Καρυστιάνη (εκδόσεις Καστανιώτη): Δεν θυμάμαι τα τελευταία χρόνια ένα βιβλίο που πήρε κρατικό βιβλίο λογοτεχνίας να δημιούργησε τόσες αντιδράσεις. Τις δικές μου ενστάσεις (που είχαν δημιουργήσει πολλές συζητήσεις) τις είχα καταθέσει προ μηνών στο μπλογκ και υπάρχουν στα σχετικά αρχεία.
- 1. Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι, Λένα Μαντά (εκδόσεις Ψυχογιός): Ξέρω ότι πάνω από 80.000 άνθρωποι που τίμησαν το βιβλίο ως το απόλυτο μπεστ σέλερ της χρονιάς θα διαφωνήσουν. Λυπάμαι ειλικρινά (και λυπάμαι διπλά γιατί μου έχουν πει ότι η συγγραφέας είναι ένας υπέροχος άνθρωπος) αλλά μετά τις 40-50 πρώτες σελίδες είχα την αίσθηση ότι διάβαζα κάτι απόλυτα προβλέψιμο. Φυσικά όταν υπάρχει η ετυμηγορία της αγοράς η άποψη ενός μπλόγκερ πάει…περίπατο.
Στην αντίστοιχες πρώτες θέσεις των απογοητεύσεων της χρονιάς είχαν τοποθετηθεί το 2005 το ’’Δύο μέρες μόνο’’ του Χριστόφορου Παπακαλιάτη και το 2006 Ο Κυρίαρχος των οκτώ της Άννας Παναγιωταρέα. Δεν τελειώσαμε….Το γεγονός ότι εδώ και αρκετούς μήνες διάβαζα χωρίς την υποχρέωση να γράφω παράλληλα τις εντυπώσεις μου είχε και ένα καλό. Ανακάλυψα μερικά αξιόλογα βιβλία πέραν από τα μυθιστορήματα και τα διηγήματα. Μελέτες ή δοκίμια ειδικού ενδιαφέροντος τα οποία καταγράφω χωρίς σειρά αξιολόγησης και με ένα μικρό συνοδευτικό σχόλιο:
Οι μάγοι του καιρού (Tim Flannery, εκδόσεις Ισόρροπον): Δεν ασχολήθηκε μόνο ο….Γκορ με το κλίμα και στο συγκεκριμένο βιβλίο ο αναγνώστης ανακαλύπτει σε μια σχεδόν φρικιαστική απαρίθμηση γιατί ο πλανήτης είναι καταδικασμένος σε οικολογική καταστροφή.
Σχέσεις νερού (Σοφία Ριζοπούλου, εκδόσεις Δίαυλος): Τα πάντα για το νερό που πίνουμε γραμμένα με ένα πολύ έξυπνο τρόπο. Επειδή ο επόμενος μεγάλος πόλεμος θα γίνει για το νερό.
Ροκ παγκοσμιοποίηση και ελληνική πραγματικότητα (Νίκος Μποζίνης, εκδόσεις Νεφέλη): 573 σελίδες όπου και ο πιο απαιτητικός ή ενημερωμένος μουσικά αναγνώστης θα ανακαλύψει πράγματα που δεν ξέρει για τους λόγους που η ροκ μουσική είναι κάτι παραπάνω από μουσικό κίνημα. Έξοχη δουλειά.
Α όπως Αμερική (Συλλογικό έργο, εκδόσεις Μαγικό Κουτί): Το πρώτο βιβλίο του νεότευκτου εκδοτικού οίκου του Νίκου Βλαντή πετυχαίνει μια πρωτότυπη καταγραφή της αμερικάνικης ιστορίας μέσα από την ’’αναθεώρηση’’ εννέα γνωστών κινηματογραφικών ταινιών. Ξεκίνημα έκπληξη για ένα φιλόδοξο εκδοτικό οίκο με απρόσμενα φρέσκα κείμενα γραμμένα όχι μόνο από λογοτέχνες αλλά και από ανθρώπους του κινηματογράφου ή των τεχνών.Επίσης δεν τελειώσαμε ακόμη…Δύο βιβλία ξένων συγγραφέων μου κέντρισαν το ενδιαφέρον. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα έγραφα (ή θα διάβαζα) ένα βιβλίο σχεδόν 1000 σελίδων που ΔΕΝ ΘΑ είχε την υπογραφή του Πίντσον. Κι’ όμως συνέβη και συνέβη μέσα σε χρονιά που υπήρχε ΚΑΙ βιβλίο του Πίντσον (το εξαιρετικό Against the day). Αναφέρομαι στο υπέροχο Σανταράμ που κυκλοφόρησε το 2003 αλλά στη χώρα μας έφτασε μόλις φέτος από τις εκδόσεις Διήγηση και παρότι βρίσκεται γύρω στο εξάμηνο στα βιβλιοπωλεία έχει περάσει απαρατήρητο! Η παραληρηματική αφήγηση μιας ζωής που δεν μπήκε σε καλούπια γραμμένη αριστουργηματικά από τον Γκρέγκορι Ντέιβιντ Ρόμπερτς. Διαβάστε το πριν γίνει…μόδα αφού σύντομα θα κυκλοφορήσει η ταινία που βασίζεται στο βιβλίο με τον Τζόνι Ντεπ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρότι είναι αδύνατο να το κουβαλήσει κάποιος μαζί του σε ταξίδι (πολύ βαρύ!) είναι ευκολοδιάβαστο (για βιβλίο 1000 σελίδων) και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση άσκηση αναγνωστικής αντοχής. Και ένα ακόμη ογκώδες βιβλίο (+600 σελίδες) το Tree of smoke (δεν έψαξα για ελληνική μετάφραση, το διάβασα στα αγγλικά) του Ντένις Τζόνσον. Δεν είναι ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΒΙΒΛΙΟ για το Βιετνάμ. Είναι ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΕΤΝΑΜ που κατορθώνει να πει όσα δεν έχουν πει όλα τα προηγούμενα (και δεν είναι λίγα) 35 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου-στίγμα στην αμερικάνικη ιστορία. Αν δεν έχει ήδη μεταφραστεί θα μεταφραστεί κάποια στιγμή σύντομα.Εδώ κλείνουμε…Η χρονιά ήταν καλή για τη λογοτεχνική παραγωγή και για όσους μπορούν να δουν πέρα από τα δάκτυλό τους και πέρα από τους λογοτεχνικούς καβγάδες, διαφωνίες και τη μόνιμη μιζέρια του χώρου ήταν ακόμη καλύτερη. Σε πείσμα όσων θέλουν να εγκλωβίσουν την ελληνική λογοτεχνία στα όρια μιας μικρής αγοράς ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης βρέθηκε υποψήφιος για ένα μεγάλο λογοτεχνικό βραβείο στην Αγγλία, ο Αλέξης Σταμάτης και η Αμάντα Μιχαλοπούλου μεταφράσθηκαν και εκδίδονται στην Αμερική και για όσους πιστεύουν ή προσπαθούν υπάρχει μέλλον. Για να υπάρχει μέλλον πρέπει να υπάρχουν και αναγνώστες οπότε κλείνω με τη μόνιμη ευχή μότο του μπλογκ για το 2008: Με υγεία, ευτυχία και ειρήνη να διαβάσουμε ΕΝΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ βιβλίο ο καθένας μας από όσα διαβάσαμε το 2007. Καλή χρονιά σε όλους….Ειδικά σ’ αυτούς που ΔΕΝ μας αγαπάνε.
Aπό τον reader's-diggest
